Zorg
“Wat is voor jullie zorg? Wat is voor jullie goede zorg? Wat is minder goede zorg en wanneer spreek je over een tekort aan zorg?”
In het voorbereidende onderzoek voor de opstelling van een vragenlijst over kindermishandeling sprak Kind & Samenleving met kinderen en jongeren over hun zorg- en gezagsrelaties in drie verschillende contexten: thuis, school en vrije tijd.
We spraken meerdere malen met kleine groepjes kinderen en jongeren. In totaal hielden we 24 focusgesprekken met 46 kinderen en jongeren tussen 10 en 18 jaar.
Zorg
De belangrijkste zorgfiguren voor kinderen en jongeren zijn de ouders. Zij staan in voor de basisbehoeften van hun kinderen. Ze voorzien hen van voeding, kleding en onderdak. Ze staan in voor de medische zorg en voor bescherming. Ook pedagogische zorg is voor kinderen en jongeren belangrijk. Ze willen dat hun ouders hen duidelijk maken wat de regels zijn en willen het verschil tussen goed en kwaad van hen leren kennen. Emotionele zorg is voor kinderen en jongeren essentieel. Ze willen liefde en aandacht van hun ouders.
Als ge in de ding zit, in de war zo. Awel, ouders geven u steun, ze geven u… ze praten.
Meisje 1e gr. SO
Zorg op school associëren kinderen en jongeren in de allereerste plaats met educatieve zorg. Leerkrachten moeten goed onderwijs verschaffen, en indien nodig extra hulp geven. Over de vraag of leerkrachten of andere volwassenen op school ook emotionele zorg kunnen geven, zijn de meningen sterk verdeeld. Of deze zorg wordt aangeboden én aanvaard, hangt in grote mate af van de relatie tussen leerkracht en leerling. Vooral het gebrek aan vertrouwen in een leerkracht, vormt een belangrijke barrière voor kinderen en jongeren om leerkrachten in vertrouwen te nemen.
Er is hier één leerkracht die mijn situatie van thuis weet, en dat is meer dan genoeg.
Jongen 3e gr. SO
De vraag wat zorg voor hen betekent in de vrijetijdscontext, werd door veel kinderen en jongeren vreemd bevonden. In activiteiten waar iets aangeleerd wordt, verwijzen kinderen vooral naar de nood aan educatieve zorg: trainers en leraren moeten je iets aanleren. In die zin lijken vrijetijdsactiviteiten op de school. Maar andere vrijetijdsactiviteiten zoals het jeugdwerk, werden niet met zorg geassocieerd. Deze activiteiten zijn daarvoor te vrijblijvend.
De trainer, die leert ons goed vallen zodat je geen pijn hebt.
Jongen 5e lj. LO.
Ten slotte, en dit is een belangrijk punt dat de kinderen en jongeren aanbrachten, is een zorgrelatie geen eenzijdige relatie, geen eenrichtingsverkeer. Het is een wederkerige relatie waarin kinderen en jongeren zich ook verantwoordelijk voelen voor het welzijn van anderen, in de eerste plaats voor hun ouders, maar ook voor leerkrachten en trainers. Kinderen en jongeren zorgen voor volwassenen, voor vrienden en leeftijdsgenoten en voor zichzelf.
Gelijk vroeger, als ik het moeilijk had, hielp mijn vader mij ook, en mijn vader heeft het ook een tijdje moeilijk gehad want mijn moeder is weggelopen en al die dingen. En dan hebben wij hem ook geholpen.
Jongen, 3e gr. SO
In een gezin verwachten kinderen andere zorg dan op school. Op school is dat in de eerste plaats educatieve zorg. Leerkrachten moeten hun vak onderwijzen, moeten kinderen helpen om de leerstof onder de knie te krijgen. Kinderen verwachten dus in de eerste plaats professionaliteit.
Leerkrachten geven niet echt liefde. Maar als we pijn hebben… meer zoals een dokter.
Meisje 5e lj. LO
Als ge iets vraagt aan een leerkracht, en dat hij gewoon geen antwoord geeft. Dat is te weinig zorg.
Meisje 2e gr. SO.
Er is ook ruimte voor emotionele zorg. Kinderen en jongeren appreciëren het als leerkrachten interesse hebben voor hen als jongere, en niet enkel als leerling. Toch is het delen van persoonlijke ervaringen met leerkrachten voor veel kinderen en jongeren niet evident. Daarvoor ontbreekt het al te vaak aan vertrouwen.
Soms kun je beter tegen onbekenden iets zeggen, makkelijker dan tegen bekenden. Als het een therapeut is, dan heeft hij zwijgplicht. Maar leerkrachten: zij doen hun goesting.
Jongen 2e gr. SO
Kinderen en jongeren over gezag en straf
Kinderen en jongeren over hulp bij mishandeling