Ruimtehelden: toolbox rond duurzaam ruimtegebruik
Tieners worden zelden betrokken bij ruimtelijke planning. Bovendien is hun ideale woonbeeld nog steeds de vrijstaande villa, wat ten aanzien van duurzaam ruimtegebruik niet langer houdbaar is. Hoog tijd voor verandering dus!
Kind & Samenleving ontwikkelde daarom samen met HoGent, de Vereniging voor Leerkrachten Aardrijkskunde (VLA) en de Vlaamse Vereniging voor Ruimte & Planning (VRP) een participatieve toolbox rond duurzaam ruimtegebruik volgens de principes van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen en het wonen van de toekomst op maat van jonge tieners.
Toolbox Ruimtehelden
Wil jij jongeren betrekken bij ruimtelijke projecten? Je vind al onze methodieken om zelf aan de slag te gaan op www.ruimtehelden.be.
Ook als leerkracht kan je de methodieken gebruiken als leerpakket waaruit je vrij methodieken kan kiezen om jouw lessen mee vorm te geven. De methodieken kunnen opeenvolgend of apart gebruikt worden, naargelang de noden van de leraar en de doelgroep.
Grondig uitgeteste toolbox
In 2022 en 2023 trokken we naar klassen in het 5de en 6de leerjaar en 1ste en 2de middelbaar. We testten een selectie van bestaande en door Kind & Samenleving ontwikkelde methodieken die tieners laten kennismaken met de principes van duurzaam ruimtegebruik. Zo bereikten we meer dan 600 leerlingen en hun leraren in 15 scholen. We pasten de methodieken na elke testsessie aan zodat ze helemaal op maat van de doelgroep én het onderwijs zijn.
In de loop van 2023 én in 2024 lieten we ook talloze leraren (in opleiding) kennismaken met onze methodieken tijdens verschillende workshops op o.a. hogescholen. Ook gingen leerkrachten zelfstandig met de toolbox aan de slag.
Participatie duurzaam ruimtegebruik
Een deel van de testsessies die we deden was niet louter educatief. Tijdens enkele beleidsparticipatietrajecten lieten tieners immers hun stem horen over woonontwikkelingen in de eigen stad of gemeente. Het ging telkens om (master)plannen waarvan nog nauwelijks krijtlijnen vastlagen. Zo konden de jongeren echt nog een waardevolle inbreng doen. We werkten hiervoor al samen met Geel, Vilvoorde, Pelt en Beringen. De Ruimtehelden stelden hun ideeën telkens voor aan het lokaal bestuur. Eén van de doelstellingen van Ruimtehelden is dan ook dat jongeren meer betrokken worden bij het ruimtelijk beleid.
Wil je onze Ruimtehelden aan de slag zien?
In West-Vlaanderen werden tieners zelfs betrokken bij de opmaak van het Provinciaal Beleidsplan Ruimte. Wij gaven parallel hieraan een sessie Ruimtehelden voor de jonge West-Vlamingen. Focus & WTV maakte een reportage van zo'n publieksmoment in stad Kortrijk. Benieuwd hoe de West-Vlaamse tieners hun ruimte in de toekomst zien? Kijk vanaf minuut 8:50!
Hoe staan tieners tegenover de bouwshift?
Tijdens het ontwikkelen van Ruimtehelden brachten we bovendien de woonvoorkeuren van tieners in kaart. Hoe staan zij tegenover verdichting? Wat vinden zij belangrijk aan hun woning en woonomgeving? Zien zij het zitten om ruimte te delen?
In ons magazine kan je lezen dat tieners er niet van overtuigd moeten worden dat er dankzij gestapelde of gebundelde woningen en voorzieningen meer open ruimte overblijft. Toch kiezen ze voor hun eigen woning vaak een vrijstaand huis in het groen.
Wanneer we tieners betrekken bij het ruimtelijk beleid, merken we dat het een uitdaging is om hen rekening te laten houden met verschillende schaalniveaus. Ze ontwerpen vaak plannen met veel grote voorzieningen zoals shoppingcenters. We kunnen daardoor wel vaststellen dat nabijheid van dagdagelijkse functies voor hen enorm belangrijk is. Daarin zit ook net de meerwaarde van het betrekken van tieners: ze verliezen nooit de noden op buurtniveau uit het oog.
Een volledig overzicht van de woonvoorkeuren en bekommernissen van tieners die naar boven kwamen tijdens dit project vind je op ruimtehelden.be. Daarnaast vind je ook voorbeelden van instrumenten die je als lokaal bestuur kan inzetten om aan tienervriendelijke en toekomstbestendige ruimtelijke planning te doen, aangevuld met een checklist.
Ruimtehelden in je stad of gemeente?
Wil je jongeren betrekken bij het ruimtelijk beleid van je stad of gemeente? Hen mee laten denken over een RUP, beleidsplan ruimte of gebiedsontwikkeling? Dat kan!
"Wij hebben afgelopen maanden zelf een workshop rond het ruimtelijk beleid gedaan in verschillende scholen in de deelgemeentes. Wat zijn de ideeën, wensen van de kinderen voor de toekomst van de stad? Ik heb gemerkt dat deze denkoefening vaak te abstract is. Het verschil met Ruimtehelden is groot. Ruimtehelden werkt concreter rond de ruimtelijke principes."
- ruimtelijk planner
Contacteer ons voor een traject op maat.
(English) Spatial heroes: education and participation for sustainable urban design with teens
‘Spatial heroes’ is a toolbox of creative methods to educate teens (10-14 years old) on sustainable ways to use space. Thus it gives teens the formal and verbal language to design their living environment in a sustainable way. After all the purpose of ‘spatial heroes’ is to involve young people in spatial planning.
The learning package consists of a wide variety of tools. For example, teens can practice improving soil infiltration in their neighbourhood using icons. They get acquainted with the idea of sharing a shed, garden or specific room with other households and create their own ideal living situation by placing elements on a scale from private to shared. Teens also design neighbourhoods placing blocks on a map while using spatial tactics to create a sustainably designed environment that they would want to live in themselves.
The methods are being tested in Flemish schools both in separate sessions during a lesson and in full participation processes in collaboration with cities. In the latter teens present their ideas on neighbourhoods where cities are planning new (residential) developments to the local council.
The tools are based on and adapted to the thresholds that teens express themselves about densification and sharing space.
