I love you

In een Facebook-experiment maakte het reportagemagazine Koppen een vals profiel aan van een dertienjarige jongen, wiens naam wel erg veel op die van een echte jongen bleek te lijken. Juristen discussieerden over de vraag of dat wel kan. Maar eigenlijk stond hier veel meer op het spel dan een naam.

Hoe was het ook alweer om dertien te zijn? Puistjes en hormonen, het lichaam van een alien, een huid die nog niet dik genoeg is om kritiek af te stoten, en altijd weer die hunker naar liefde en bevestiging. Als je dertien bent, is alles kwetsbaar, en net daarom maakt het Facebook-experiment van Koppen me kwaad. Wat zegt het over ons als we kinderen alleen maar kunnen sensibiliseren door ze in de val te lokken?

Eerst even dit. Sociale media maken deel uit van ons leven en er zijn behalve mooie kanten ook risico’s aan verbonden, die we als maatschappij blijkbaar nog niet adequaat kunnen aanpakken. Laat er geen twijfel over bestaan, daar moeten we jongeren op blijven wijzen, want ze kennen de gevaren wel, maar handelen er niet altijd naar. Volwassenen doen dat trouwens ook niet. Ook wij blunderen met profielen die per ongeluk openstaan, en met onbekenden die we (gretig of inderhaast) toevoegen. Ook wij zijn vatbaar voor die hunker naar liefde, die ons weerloos maakt. Herinnert u zich het I love you-virus nog? O, wat hebben wij – kantoorbewoners - toen collectief die fictieve liefdesbrief aangeklikt.

Maar goed, we hebben het over jongeren, voor wie we verantwoordelijkheid dragen. De vraag is dan: welke strategie kiezen we om hen meer inzicht te geven? Reportagemagazine Koppen koos voor de harde aanpak: individuele betrapping en confrontatie. De journalisten creëerden een vals Facebook-profiel van een leuke, dertienjarige jongen die meisjes net zo lang het hof maakte tot ze zich tot een afspraakje lieten verleiden. Euh – even recapituleren. Wat hadden we onze kinderen alweer verteld dat ze zeker niet mochten doen? Juist, ja: een vals profiel aanmaken. Dat inzetten om hen terecht te wijzen, het klopt gewoon niet. Met woorden als ‘experiment’ en ‘sensibilisering’ kun je immers lang goochelen, maar je kunt er niet alles mee toedekken.

Veel kwalijker nog is wat hier tussen jongeren en volwassenen is gebeurd. Jongeren werden gepakt op dat punt waarop ze het meest kwetsbaar zijn, hun honger naar bevestiging, en dat gebeurde met medeweten van ouders en leerkrachten. ‘Het is véél efficiënter dan hen ex cathedra de gevaren van sociale media uit te leggen’, zei de directeur van de betrokken school. Werkelijk? Is dit nu echt het beste wat we onze kinderen te bieden hebben? Net in de puberteit, wanneer hun band met volwassenen al onder druk staat, gaan we er dus van uit dat we het best een val kunnen opstellen om hen een lesje te leren. En we halen er de camera’s bij: nog een stel volwassenen die registreren hoe naïef ze wel zijn. De kans is groot dat die jongeren vooral één ding uit het experiment hebben geleerd: volwassenen zijn niet te vertrouwen, en als ik nog eens ergens mee zit, dan moet ik hen dat maar niet vertellen.

Wanneer zijn we eigenlijk vergeten dat er tussen ‘ex cathedra’ en ‘in de val lokken’ nog zoiets bestaat als een diepgaand gesprek? Als expertisecentrum doen we al jaren onderzoek naar de leefwereld van kinderen en jongeren. Het is onze fantastische job om met hen te praten over die thema’s die hen raken. Soms geven ze antwoorden met zinnen die hen door volwassenen ingefluisterd lijken, soms antwoorden ze zo consequent naast de kwestie dat het hilarisch wordt. Maar meestal is het verrassend hoeveel ze te vertellen hebben, als je eenmaal een veilig kader voor een gesprek hebt gevonden. Dat veilige kader is cruciaal, en je creëert het echt niet met een vals profiel. Jongeren zijn namelijk mensen. Ze hebben inzichten die ertoe doen, en ze hebben gevoelens die gekwetst kunnen worden. Ze hebben bovenal nood aan mensen die ze mogen vertrouwen als de stormen in hun hoofd aanwakkeren. Laat dit dan ook een warm pleidooi zijn voor het oudste preventiemiddel ter wereld: een authentiek en respectvol gesprek, in alle vertrouwen, tussen jongeren en hun ouders, hun leerkrachten, alle volwassen betrokkenen. Het levert geen spectaculaire beelden op, maar echt, het verzet bergen.

(Deze tekst verscheen als opiniestuk in De Standaard)

Reacties

comments powered by Disqus